TORUŃ, tytuł: "Szmalcówka - Toruń ulica Grudziądzka 124"

GRUDZIEŃ 2010 r

3. "Szmalcówka - Toruń ulica Grudziądzka 124" - odcinek filmu o dawnym obozie "Szmalcówka" położonym w Toruniu.

Szmalcówka to potoczna nazwa niemieckiego obozu dla wysiedlonych, a następnie podobozu położonego w Toruniu w latach 1940-1943 przy ulicy Grudziądzkiej, w zabudowaniach byłej przetwórni smalcu oraz oleju.

Obóz powstał w 1940 r. dla ludności wysiedlonej z Torunia i Prus Zachodnich oraz osób, które odmówiły podpisania Volksliste. W okresie od września 1941 r. do stycznia 1942 r. formalnie był "wychowawczym obozem pracy", natomiast po 1 września 1942 r. podlegał administracyjnie obozowi w Potulicach, jako podobóz. Został zlikwidowany w 1943 r., a pozostałe w nim osoby wywieziono do obozu potulickiego. Obóz posiadał jedną filię w Toruniu, w zabudowaniach drukarni Stefanowskiego na ulicy Bażyńskich (dziś już nieistniejących).

Łącznie przez obóz przewinęło się od dziesięciu tysięcy do dwunastu tysięcy więźniów, w tym także kobiety i dzieci. Więźniowie byli poddawani selekcji i wysyłani na roboty do III Rzeszy, do Generalnego Gubernatorstwa, do obozów koncentracyjnych oraz do obozu germanizacyjnego w Nowym Mieście Lubawskim. Wielu z osadzonych zmarło jeszcze przed wywózką z powodu tragicznych warunków sanitarnych, epidemii tyfusu, słabego wyżywienia i brutalności strażników. Łącznie zmarło ok. 1000 osób, w tym ok. 400 dzieci i niemowląt. Pochowani są na pobliskim cmentarzu przy ul. Grudziądzkiej 141.

Od 1976 r. przy wjeździe na dawny teren obozu znajduje się pomnik w formie fragmentu muru z tablicą pamiątkową.